Korištenje tajnog policajca nije predstavljalo podstrekavanje • Nema povrede člana 6. stav 1. Evropske konvencije

Činjenice i navodi podnosioca predstavke

U septembru 2019. godine pokrenut je krivični postupak na osnovu informacija da su različita lica koristila određene internetske stranice za učešće u četovima seksualne prirode s maloljetnicima mlađim od 14 godina. Tužilaštvo je odobrilo korištenje tajnog policajca za prikupljanje informacija na spornoj stranici. Tajni policajac je koristio izmišljeni identitet dvanaestogodišnje djevojčice i pseudonim „Marleen12”. Tokom operacije lice s korisničkim imenom „m41tln” vodilo je eksplicitno seksualne razgovore putem privatnih poruka s „Marleen12”. Na osnovu informacija dobivenih iz razgovora, pokrenut je krivični postupak radi istrage mogućeg počinjenja krivičnog djela od lica koje koristi korisničko ime „m41tln”. U toku postupka otkriveno je da je podnosilac predstavke lice koje stoji iza tog korisničkog imena. Transkripti razgovora uključeni su u izvještaj koji je naknadno korišten kao dokaz u postupku protiv podnosioca predstavke.

Okružni sud je osudio podnosioca predstavke za pokušaj seksualnog zavođenja maloljetnice. U vezi sa zakonitošću dokaza pribavljenih tajnim nadzorom Okružni sud je potvrdio da se u skladu sa Zakonom o krivičnom postupku mogu provoditi operacije tajnog nadzora, da su dokazi pribavljeni na taj način prihvatljivi, da u razgovorima policajac ni na koji način nije podsticao podnosioca predstavke, te da je podnosilac predstavke inicirao razgovore i preuzeo inicijativu za njihovo održavanje. Okružni sud je napomenuo da je podnosilac predstavke, kao čest korisnik web-stranice, morao biti svjestan da stranica ne zahtijeva potvrdu da je lice koje joj pristupa punoljetno. Svjedoci (koji su održavali server i web-stranicu) potvrdili su na ročištu da portal nije namijenjen samo odraslima. Okružni sud je također napomenuo da je podnosilac predstavke koristio vlastite godine u svom korisničkom imenu, te je stoga trebao pretpostaviti da je i drugo lice učinilo isto. Na osnovu sadržaja razgovora, sud je utvrdio da je podnosilac predstavke pokušao pobuditi interes tajnog policajca, za kojeg je vjerovao da je dvanaestogodišnja djevojčica po imenu Marleen, za teme seksualne prirode.

Podnosilac predstavke je u žalbi na prvostepenu presudu tvrdio da nije bilo prethodnih informacija o njegovom mogućem kriminalnom ponašanju, da je krivični postupak protiv njega pokrenut tek nakon što ga je policajac podstakao na počinjenje krivičnog djela, da su dozvole za tajni nadzor izdate da bi se podstakli „seksualni zavodnici djece mlađe od 14 godina” na počinjenje krivičnih djela te da je korisničko ime „Marleen12” namjerno odabrano kako bi se izazvali ljudi na razgovor.

Apelacioni sud je odbio žalbu i potvrdio prvostepenu presudu. Apelacioni sud je naveo da izvodi iz razgovora ne ukazuju na to da je policajac na bilo koji način izazvao podnosioca predstavke da razgovara o seksualnim temama te da je podnosilac predstavke uvijek inicirao razgovore o seksualnim temama. Apelacioni sud je utvrdio da cilj korištenja policajca nije bio podsticanje na počinjenje krivičnog djela već provjera informacija koje je policija dobila. Vrhovni sud je odlučio da neće razmatrati žalbu podnosioca predstavke.

Pozivajući se na član 6. stav 1. Evropske konvencije, podnosilac predstavke se žalio da su dokazi koji su proizašli iz policijske operacije korišteni u krivičnom postupku protiv njega, zbog čega je smatrao da je povrijeđeno njegovo pravo na pravično suđenje.

Ocjena Evropskog suda

Evropski sud je naveo da glavno pitanje koje je trebao ispitati u ovom slučaju jest da li su se organi gonjenja prilikom pokretanja i provođenja operacije tajnog nadzora ograničili na „istragu kriminalnih aktivnosti na, u suštini, pasivan način”.

Evropski sud je naveo da se podnosilac predstavke tokom domaćeg postupka i pred Evropskim sudom žalio da ga je prikriveni policajac uhvatio u zamku i da nije postojala objektivna sumnja protiv njega prije nego što je pokrenuta operacija tajnog nadzora. Evropski sud je naglasio da u slučajevima kada glavni dokazi potječu iz tajne operacije, vlasti moraju biti u stanju da dokažu da su imale dobre razloge za pokretanje tajne operacije. Evropski sud je istakao da je Okružni sud ispitao spis tajnog nadzora i procijenio ukupnu zakonitost operacije tajnog nadzora, uključujući i provjeru da li je postojala razumna sumnja da je počinjen prekršaj.

Evropski sud je naveo da nije mogao zanemariti poseban kontekst u kojem se predmetno krivično djelo dogodilo. Naime, estonski zakonodavac odlučio je kriminalizirati djelo svjesnog seksualnog navođenja maloljetnika mlađeg od 14 godina, te se čini da se aktivnost u okviru te odredbe ne mora nužno odvijati u fizičkom svijetu. Evropski sud je istakao da se u konkretnom slučaju komunikacija između podnosioca predstavke i „Marleen12” odvijala putem privatnih poruka u online sobi za čet, gdje su obje strane koristile pseudonime. Evropski sud je naglasio da tamo gdje komunikacija putem interneta olakšava izvršenje krivičnog djela ili gdje se sve predmetne kriminalne aktivnosti odvijaju online, policija mora koristiti online sredstva za istragu i krivično gonjenje tih krivičnih djela.

Evropski sud je naveo da je policija imala objektivnu sumnju koja je bila ograničena na određeni virtuelni prostor, identificiranu sobu za čet na određenoj web-stranici, te da se sumnja odnosila na krivično djelo protiv maloljetnika, koji zbog svog ranjivog položaja možda nisu u mogućnosti da shvate da su viktimizirani i/ili da prijave takva djela. S obzirom na specifičan kontekst ovog predmeta, Evropski sud je utvrdio da su vlasti imale opravdane razloge za pokretanje operacije tajnog nadzora, te da nije odlučujuće što u toj fazi nije postojala objektivna sumnja da je podnosilac predstavke bio uključen u kriminalne aktivnosti ili da je bio predisponiran za takvo ponašanje.

Evropski sud je naglasio da sama činjenica da je pokrenuta tajna operacija nije podrazumijevala namjeru da se podnosilac predstavke namami u klopku podsticanjem na počinjenje krivičnih djela koja inače ne bi počinio. Takve operacije su, po svojoj prirodi, pokrenute s ciljem prikupljanja informacija i dokaza i uključuju korištenje lažnih identiteta. Također, Evropski sud je istakao da radnje koje je preduzela policija same po sebi nisu predstavljale nezakonitu aktivnost. Evropski sud je napomenuo da je podnosilac predstavke bio slobodan birati hoće li i o kojim temama komunicirati s „Marleen12” te da je upravo podnosilac predstavke uvodio teme eksplicitno seksualne prirode.

Konačno, Evropski sud je zaključio da tokom cijele operacije tajni policajac nije napustio potreban pasivan stav i da podnosilac predstavke nije bio pod izričitim ili implicitnim pritiskom da počini krivično djelo. Korištenje tajnog policajca u ovom slučaju nije predstavljalo podsticanje u smislu prakse Evropskog suda u vezi sa članom 6. stav 1. Konvencije. Evropski sud je zaključio da nije došlo do kršenja člana 6. stav 1. Evropske konvencije.