I Djelimična odluka broj U 5/98 od 29. januara 2000. godine, objavljena u „Službenom glasniku Bosne i Hercegovineˮ broj 11/00 - utvrđeno je da su riječi „granica” u članu 2 stav 2; riječi „ili ekstradiran” u članu 6 stav 2; član 44 stav 2; član 98 i član 76 stav 2 izmijenjen Amandmanom XXXVIII i član 138 izmijenjen amandmanima LI i LXV Ustava Republike Srpske neustavne, te u Ustavu Federacije BiH u članu IV.B.7a) (I) riječi „šefova diplomatskih misija” i članu IV.B.8 riječi „šefove diplomatskih misija” neustavne.
Ustav Republike Srpske Član 2 stav 2
Odredba Ustava RS koja govori o „graniciˮ između RS i FBiH nije u skladu s Ustavom BiH (član III Opšteg okvirnog sporazuma za mir u BiH govori o „razgraničenjimaˮ između dva entiteta, dok se u članu X termin granica koristi u smislu granica između država).
Član 6 stav 2
Neustavne su odredbe Ustava RS kojim se propisuje da građanin RS ne može da bude izručen jer je to materija koja potpada pod nadležnost institucija BiH.
Član 44 stav 2
Odredba člana 44 stav 2 Ustava RS je neustavna, jer prema Ustavu BiH (član III/1f)) politika i regulisanje azila je u nadležnosti institucija BiH, te prema tome entiteti nemaju ovlašćenja da regulišu politiku azila.
Član 76 stav 2 i član 98
Uprkos činjenici da Narodna banka RS više ne postoji, Narodna skupština RS te odredbe Ustava RS nije ukinula i one su zaista i dalje na snazi.
Prema članu VII Ustava BiH Centralnoj banci BiH povjerena je isključiva nadležnost za izdavanje novca i za monetarnu politiku u cijeloj BiH, tako da entitetima prema članu III/3 Ustava u tom pogledu nisu preostala nikakva ovlašćenja.
Kako osporene odredbe člana 98 Ustava RS čine propisivanje statusa i poslovanja Narodne banke RS nadležnošću zakonodavstva RS bez dužnog poštovanja ograničenja datih u članu VII Ustava BiH, ne mogu se stoga tumačiti na način saglasan Ustavu BiH, te se proglašavaju neustavnim.
Centralna banka, prema članu VII Ustava BiH, je jedini organ za monetarnu politiku u cijeloj BiH, što uključuje i zakonske prijedloge u tom smislu. Stoga je neustavna osporena odredba Ustava RS koja propisuje da i Narodna banka RS ima pravo da predlaže zakone, druge propise i opšte akte iz oblasti monetarnog, deviznog i kreditnog sistema.
Član 138 (izmijenjen amandmanima LI i LXV)
Neustavna je odredba člana 138 Ustava RS koja ovlašćuje organe RS da donose akte i preduzimaju mjere za zaštitu prava interesa RS protiv akata institucija BiH ili FBiH, jer prema članu VI/3a) Ustava BiH, Ustavni sud BiH ima isključivu nadležnost da služi kao zaštitni mehanizam u slučaju „bilo kojeg spora ove vrsteˮ i s obzirom da je prema Poslovniku Ustavnog suda BiH (član 75) predviđena mogućnost donošenja privremene mjere.
Ustav Federacije Bosne i Hercegovine Član IV.B.7.a
(I) i Član IV.B.8
Neustavne su odredbe Ustava FBiH prema kojima je predsjednik Federacije nadležan za imenovanje šefova diplomatskih misija jer je prema članu V/3b) Ustava BiH Predsjedništvo BiH nadležno za imenovanje ambasadora, bez ograničenja u njegovom pravu odlučivanja.
II Djelimična odluka broj U 5/98 od 18. februara 2000. godine, objavljena u „Službenom glasniku Bosne i Hercegovineˮ broj 17/00 - proglašen je neustavnim član 59 st. 1, 2, i 3 Ustava Republike Srpske. Zaključeno je da proglašavanjem prirodnih bogatstava, gradskog građevinskog zemljišta, nepokretnosti i dobara od opšteg interesa državnom imovinom ex constitutione narušava samu „priroduˮ privatne imovine kao pojedinačnog prava i kao institucionalnog garanta. Ustavom garantovano pravo na privatnu imovinu, kao institucionalni garant u cijeloj BiH, zahtijeva okvirno zakonodavstvo na nivou države BiH radi specifikacije standarda koji su neophodni da bi se ispunile prethodno elaborirane pozitivne obaveze Ustava. Takvo okvirno zakonodavstvo BiH, dakle, trebalo bi odrediti razne oblike imovine, nosioce tih prava, te opšte principe za njihovo izvršavanje u smislu imovinskog prava koji obično predstavlja element zakonika građanskog prava u demokratskim državama. Nadalje, član III Ustava BiH ne predviđa ekskluzivnu raspodjelu nadležnosti između institucija BiH i entiteta, nego zahtijeva da se u obzir uzimaju zbog nužne kooperacije u jednoj državi imanentne nadležnosti (implied powers) i institucija BiH i organa entiteta.
III Djelimična odluka broj U 5/98 od 1. jula 2000. godine, objavljena u „Službenom glasniku Bosne i Hercegovineˮ broj 23/00 - utvrđeno je da su neustavni stavovi 1, 2, 3 i 5 Preambule, dopunjene amandmanima XXVI i LIV i riječi „država srpskog naroda i” člana 1, dopunjenog Amandmanom XLIV, a u pogledu Ustava Federacije BiH neustavnim su proglašene riječi ˮBošnjaci i Hrvati kao konstitutivni narodi, zajedno sa ostalima, i”, kao i „ostvarujući svoja suverena prava” člana I.1(1), zamijenjenog Amandmanom III.
Ustav Republike Srpske
Stav 1, 2, 3 i 5 Preambule
Navođenje suvereniteta, državne samostalnosti, stvaranje države, te svestranog i tijesnog povezivanja Republike Srpske s drugim državama srpskog naroda u stavovima 1, 2, 3 i 5 Preambule Ustava RS krše član I/1 u vezi sa članom I/3, članom III/2a) i 5 Ustava BiH koji garantuju suverenitet, teritorijalni integritet, političku nezavisnost i međunarodni suverenitet BiH.
Član 1 dopunjen Amandmanom 44
Preambula Ustava BiH jasno označava Bošnjake, Hrvate i Srbe kao konstitutivne narode, tj. kao narode.
Elementi demokratske države i društva i pretpostavke u pozadini – pluralizam, pravične procedure, miroljubivi odnosi koji slijede iz Ustava – moraju služiti kao smjernica za dalje elaboriranje pitanja kako je BiH konstruisana kao demokratska multinacionalna država.
Teritorijalni raspored (entiteta) ne smije služiti kao instrument etničke segregacije, već – baš naprotiv – mora ugađati etničkim grupama očuvanjem lingvističkog pluralizma i mira radi doprinošenja integraciji države i društva kao takvih.
Ustavni princip kolektivne jednakosti konstitutivnih naroda, koji proizlazi iz označavanja Bošnjaka, Hrvata i Srba kao konstitutivnih naroda, zabranjuje bilo kakve posebne privilegije za jedan ili dva od tih naroda, svaku dominaciju u strukturama vlasti i svaku etničku homogenizaciju segregacijom zasnovanom na teritorijalnom razdvajanju.
Uprkos teritorijalnom rasporedu BiH, uspostavljanjem dva entiteta, ovaj teritorijalni raspored ne može služiti kao ustavna legitimacija za etničku dominaciju, nacionalnu homogenizaciju ili pravo na održavanje efekata etničkog čišćenja.
Označavanje u Preambuli Ustava BiH Bošnjaka, Hrvata i Srba kao konstitutivnih naroda, mora da bude shvaćeno kao jedan natkrovljujući princip Ustava BiH kojim se entiteti moraju u potpunosti povinovati prema članu III/3b) Ustava BiH.
Ustavni sud zaključuje da odredba člana 1 Ustava RS krši ustavni status Bošnjaka i Hrvata koji im je dodijeljen posljednjom alinejom Preambule Ustava BiH, koji ne samo da sadrži individualna ljudska prava i slobode nego isto i pozitivne obaveze entiteta da jamče uživanje tih prava i sloboda.
Ustav Federacije Bosne i Hercegovine
Član I/1(1)
Označavanje Bošnjaka i Hrvata kao konstitutivnih naroda u članu I/1(1) Ustava FBiH ima diskriminacioni efekat i krši pravo na slobodu kretanja i prebivališta i pravo na imovinu garantovano članom II st. 3 i 4, a u vezi sa stavom 5 Ustava BiH. Ova odredba takođe krši član 5(c) Konvencije o uklanjanju svih oblika rasne diskriminacije i pravo na kolektivnu jednakost, što slijedi iz Ustava BiH.
Isto tako ne postoji samo jasna ustavna obaveza da se ne krše pojedinačna prava na diskriminacioni način, koja slijede iz čl. II/3 i 4 Ustava BiH, već takođe i ustavna obaveza nediskriminacije u smislu prava grupa ako, npr. jedan ili dva konstitutivna naroda imaju specijalni povlašćeni tretman kroz pravni sistem entiteta.
Nadalje, svi javni organi u BiH se ne moraju samo suzdržavati od bilo kojeg djela diskriminacije u uživanju pojedinačnih prava i sloboda, u prvom redu na osnovu nacionalnog porijekla, već takođe imaju i pozitivnu obavezu zaštite od diskriminacije pojedinaca i, u pogledu izbjeglica i raseljenih lica, da stvore neophodne političke, socijalne i ekonomske uslove za njihovu harmoničnu reintegraciju.
IV Djelimična odluka broj U 5/98 od 18. avgusta 2000. godine, objavljena u „Službenom glasniku Bosne i Hercegovineˮ broj 36/00 - Ustavni sud proglašava sljedeće odredbe neustavnim: član 68 tačka 16 izmijenjen Amandmanom XXXII, član 7 stav 1 i član 28 stav 4 Ustava Republike Srpske i član I.6(1) Ustava Federacije BiH.
Ustav Republike Srpske Član 68
tačka 16
Tačka 16 član 68 Ustava RS prema kojoj „RS uređuje i obezbjeđuje saradnju sa srpskim narodom izvan Republikeˮ, stvara preferenciju koja ne može biti legitimizovana prema članu I stav 4 Konvencije o uklanjanju svih oblika rasne diskriminacije, krši obaveze ustanovljene članom 2 stav 1 tačka (c) Konvencije o uklanjanju svih oblika rasne diskriminacije. Ista obaveza slijedi i iz člana 1 stav 3 podstav (a) i člana II stav 1 Aneksa VII, a u vezi članom II stav 5 i članom III stav 2 podstav (c) Ustava BiH.
Član 7 stav 1
Široki obim značenja „službene upotrebeˮ srpskog jezika i ćiriličnog pisma i teritorijalna restrikcija službene upotrebe drugih jezika u članu 7 Ustava RS, međutim, idu mnogo dalje od per se legitimnog cilja regulisanja korišćenja jezika, utoliko što te odredbe imaju efekat sprečavanja uživanja u pravima iz čl. II/3m) i 5 Ustava BiH. One su takođe i u suprotnosti sa članom I/4 Ustava BiH.
Propisivanje jezika od strane entitetâ je jedan legitiman cilj per se, ali bi mogao da povrijedi prava pojedinaca i pozitivne obaveze iz Ustava koje služe kao institucionalni garant „pluralističkog društvaˮ i „tržišne ekonomijeˮ prema Preambuli Ustava BiH. Zbog jasne, prisutne opasnosti koje propisi bez ograničenja o službenim jezicima kroz entitete stvaraju u pogledu ovih osnovnih normativnih principa i institucionih garanata Ustava BiH, postoji implicitna, ali neophodna odgovornost države BiH da obezbijedi minimum standarda za upotrebu jezika kroz okvirno zakonodavstvo. Pri tome, zakonodavstvo BiH mora da uzme u obzir efektivnu mogućnost jednakog korišćenja bosanskog, hrvatskog i srpskog jezika ne samo pred institucijama BiH već takođe i na nivou entiteta i svih njihovih administrativnih jedinica, pri zakonodavnim, izvršnim i sudskim vlastima, kao i u javnom životu. Najviši standardi čl. od 8 do 13 Evropske povelje za regionalne jezike i jezike manjina bi trebali da služe kao smjernica za spomenuta tri jezika. Niži standardi navedeni u Evropskoj povelji bi mogli – uzimajući u obzir odgovarajuće uslove – da budu dovoljni samo za ostale jezike.
Član 28 stav 4
Odredba člana 28 stav 4 Ustava RS daje Pravoslavnoj crkvi važan uticaj na stvaranje sistemâ vrijednosti i vjerovanja, mora se gledati kao ustavna osnova koja dozvoljava vlastima da „stvaraju javnu atmosferu koja sprečava slobodno ispoljavanje vjeroispovijestiˮ.
U pogledu materijalne pomoći Pravoslavnoj crkvi ona je ovom ustavnom odredbom dobila privilegiju koja se ne može legitimizovati ustavnim terminima, te je stoga inherentno diskriminacionog karaktera.
Ustav Federacije Bosne i Hercegovine Član I.6(1)
Osporena odredba je ozbiljna prepreka za uživanje u pravima zajamčenim članom II/3n) i II/5 Ustava BiH, te krši pozitivne obaveze iz Okvirne konvencije za zaštitu nacionalnih manjina, Konvencije o rasnoj diskriminaciji, kao i član II/4 Ustava BiH, te je stoga Ustavni sud proglasio neustavnom ovu odredbu koja glasi: „Službeni jezici Federacije su bosanski jezik i hrvatski jezik. Službeno pismo je latinica.ˮ
